Aasmund Olavsson Vinje (1818-1870)

Litt om Aasmund Olavsson Vinje.
Sjanger
Biografi
Språkform
Nynorsk
Lastet opp
2005.02.24

Aasmund Olavsson Vinje blei fødd 6. april 1818 i Vinje i Telemark. Foreldrene hans var bønder og og var ikkje noke særleg rike. Far hans var ein arbeidsam mann som rydda den little garden som dei eigde. Aasmund trives frå han var liten og gjete dyr i skog og mark. Han vandra i fjella og viste stor kjærleik for dyr. Han hadde stor leselyst og hadde alltid lyst til og læra noko nytt.

 

Vinje gjekk på Kviteseid hjelpeseminar og blei omgangsskule lærar 18 år gammal. Ved sida av arbeide han og som gjeter. I 1843 gjekk han ut fra Asker seminar med dei beste karakterane.

 

I 1844-48 var han timelærar ved dei lavare klassane ved borgerskolen i Mandal på same tid som han var elev i dei høgare. Han tente seg pengar til videre skulegang med og gjera akkurat detta. På denne tida blei han kjendt med Søren Jaabæk og fekk dermed interesse for politikk. Han leste og mykje filosofi og språk, og debuterte forholdsvis tidlig med artiklar om forskjellige politiske emnar.

 

I 1848 kom han inn på Helbergs studentfabrikk, samtidlig med både Ibsen, Bjørnson, Lie! I 1850 tok han artium, berre 32 år gammal. Han forsatte og studere jus og 1856 blei han juridisk kandidat og i 1857 blei han autorisert overrettssakførar.

 

Heila tida når han studerte so arbeidet han so journalist, og dreiv blant anna ukebladet Andhrimmer saman med Henrik Ibsen og Paul Botten-Hansen. Han var ein dyktig journalist og artiklene som han skreiv blei ofte diskutert. Hans fengslende og vittige journalistikk vakte stor interesse, men og indignasjon. Stilen som han skreiv med var sarkastisk og og kunne lett fornærme folk. På denne tiden var det nasjonalromantikken og nasjonalitetsfølelse som dominerte kulturbildet. 

 

So kom ei tid der han var Kristiania-korrespondent og journalist i Drammens Tidende. I løpet av sju år (1851-58) skreiv han over 700 artiklar i bladet og blei ein kjend mann. I nokon av artiklane viste han sympati for Ivar Aasen og etter kvart begynte han og bruke hans ord og vendingar. I avskjedsøknaden sto det at han bad om tilgiving fordi at han i alle år hadde skrevet på dansk. Og på den måten hadde synda mot fedrelandets ånd. No skulle han bli døl og skrive på landsmål.

 

På denne tida starta han sitt eige ukeblad, som han kalla Dølen. I det bladet hadde han med sed seg medjournalistar når han følte for da, skreiv om varierte temaer og utgav bladet i ujevne mellomrom. Samtlege utgaver av bladet blei gitt ut i fire bind seinare.

 

Vinje var i sin tid ein omstridt mann. Frå 1865 til -68 hadde Vinje ei ussel stilling i Justisdepartementet der han hadde ei dårleg lønn. Etter tre år blei han fratatt jobben i Justisdepartementet fordi han kritiserte regjeringas utanrikspolitikk offentlig. Han fekk heller ikkje dikterlønn av Stortinget.

 

Etter dette opplevde han ei dypt kjærleikslykke. Han gifta seg med ei med ei atten år yngre dame. Kort tid etter på døde kona i barselseng etter og ha fødd ein gut. Vinje satt igjen med dypt sorg. Etter ei stund fekk Vinje kreft og blei lagt inn på Radiohospitalet. Han døde i juli 1870, 52 år gammal.

 

Vinje har først og fremst ein plass i litteraturhistoria som lyrikar, men han skreiv også ein del prosa, som reiseskildringar som er prega av originalitet og ein uvanleg stor ordrikdom.

 

I Skien blei da i 1918 avduket ei statue av Vinje, utført av G.Utsond, eit monument over Vinje blei avduket på Eidbugaren i 1968, utført av S.Kyllingstad og ein minnestein over ferden til kroningen blei i 1960 reist i Hjerkinn.

 

 

Viktige Verk

Ferdaminne fraa sumaren 1860: Er ei rekkje skildringar fra ei reise til kroninga av Karl 15. i Trondheim i 1860, er holdt i ein kåserande form, med lyriske innslag, og betegner eit brudd med det romantiske syn på bonden.

 

A norsemans view of Britain and the british, 1863: I 1862 reist Vinje til England med stipend. Sine inntrykk frå dette opphaldet skildra han i denne boka.

(Skrevet på engelsk- ikkje utgitt på norsk før ti år seinare, då med titelen Bretland og Britarne)

 

Diktsamling, 1864: inneholder mangen av hans mest kjente dikt.

 

Storegut, episk dikt, 1866: Eit episk dikt som bygger på sagnmotiv fra Telemark.

 

Blandkorn, 1867

 

Dølen. Eit vikublad. 4 bind, 1970-71

 

Diktsamling, 1864

Legg inn din tekst!

Vi setter veldig stor pris på om dere gir en tekst til denne siden, uansett sjanger eller språk. Alt fra større prosjekter til små tekster. Bare slik kan skolesiden bli bedre!

Last opp tekst